TRANSDISCIPLINARY LÀ GÌ
Xuyên ngành mở ra từ sự phê phán cấu hình trithức chuẩn chỉnh của những bộ môn trong chương trình giảng dạy, bao gồm cả gần như quan ngạivề đạo đức và luân lý. đa số tuyên ngôn về xuyên ngành lộ diện trước tiêntrong thập niên 1970, vào thời kỳ cao điểm thiết yếu phủ cung cấp khoa học và đại họcrồi thoái giảm sau đó. Thoạt đầu triệu tập vào những vấn đề thừa nhận thức luận và kếhoạch hóa đh tương lai và công tác đào tạo. Sau một thời ngủ quên,xuyên ngành tái nổi lên trong những năm 1990 như một nhà đề cấp bách liên quanđến phương án cho rất nhiều quan xấu hổ mới mang tính chất toàn cầu, phức tạp cao, khởi sựvới đổi khác khí hậu cùng tính bền vững, rồi không ngừng mở rộng sang nhiều lĩnh vực liênquan mang đến khoa học, công nghệ, vụ việc xã hội và bao gồm sách, giáo dục và đào tạo và nghệ thuật.Ngày nay, đặc thù của xuyên ngành là triệu tập vào “những vụ việc ác tính” đòihỏi giải pháp sáng tạo, là ý thức của nó vào sự tham gia của những bên liênquan, vào sự thực hành thực tế một khoa học có trách nhiệm xã hội. Vừa phân tích đa cấpđộ trái đất thực vừa thực hiện đa góc nhìn thế giới thực, xuyên ngành cung cấpmột tiềm năng hấp dẫn khích động hoạt động nghiên cứu vãn cả phía bên trong lẫn bênngoài giới hàn lâm.
Bạn đang xem: Transdisciplinary là gì
Từ khóa tiếngAnh: transdisciplinarity, knowledge practice, socially responsible science,integration of knowledge, wicked mess.
Từ khóa tiếngViệt: xuyên ngành, thực tế tri thức, công nghệ có trọng trách xã hội, thống hợptri thức, vụ việc ác tính.
 |
| Alfonso Montuori (1960-) |
 |
| Jean Piaget (1896-1980) |
Thởi kỳ nàycũng ghi lại sự nổi lên của sinh viên cùng xung bỗng nhiên thế hệ (Feuer, 1969): phảnvăn hóa (counterculture), thứ đang đẩy đến những đối lựa chọn (alternatives) sáng tạo,nếu ko nói là cung cấp tiến và nhìn bao quát là không khả thi, thách thức nguyêntrạng (status quo) (Roszak, 1969), lên đến đỉnh điểm, với bất mãn cùng với đại học, đượccho là cánh tay nối dài của giới “quyền uy chủ yếu thống” (the establishment).Nhiều giáo sư thấu hiểu với sinh viên cấp tiến và đồng nhất mình với công ty nghĩalý tưởng của sinh viên. Có lẽ, một cảm giác phụ xuất xắc hiệu ứng hậu làm phản văn hóalà các suy đoán không tưởng về những kĩ năng tương lai của đại học, và một vàitrong số đó mô tả ra trong những công trình trước tiên về xuyên ngành. Vì đó, cónhững đại học mới thành lập và hoạt động trên các đại lý một vài trong những kim chỉ nan như thế. Khoảnhkhắc vinh quang quẻ tưởng như bạt mạng bởi thành tựu tuyệt vời con người đổ xô lênMặt Trăng năm 1969 hóa ra quá ngắn ngủi, lúc nó bị đóng góp lại chỉ bốn năm sau bởicuộc rủi ro khủng hoảng dầu lửa OPEC đầu tiên. Điều này gây ra sự thoái giảm nhanhchóng đối với trước phần đa tài trợ chính phủ dành riêng cho giáo dục đại học khởi đầutừ Hoa Kỳ và tác động ảnh hưởng đến việc duy trì nhưng không mở rộng các planer lýtưởng cho khối hệ thống giáo dục dựa trên những khái niệm đang nổi lên về tri thức. Hợp tác vàphối đúng theo liên ngành vốn hình thành từ rất lâu trong đh Hoa Kỳ vẫn giữ đượcnhịp độ cùng còn tiếp tục đà tiến nghỉ ngơi thập niên 1970 trong nghiên cứu thiếu nữ (saunày là nghiên cứu và phân tích giới), công nghệ môi trường, nghiên cứu và phân tích đô thị, cùng khoa họctri dìm (J. T. Klein, 1996). Muộn hơn, bạn ta thấy phần lớn phân nhánh liênngành khiến cho những chuyên ngành bắt đầu như nghiên cứu và phân tích khuyết tật, phân tích hòabình với xung đột, ở đây chỉ đề cập ra nhị thành công. Vào chừng mực gần như chươngtrình nghiên cứu và phân tích và giảng dạy mở ra xung quanh đều chủ đề mới ấy, có nhucầu xác minh và phê chuẩn chỉnh giáo trình, phân bổ nguồn lực. Gắng nhưng phát minh vềxuyên ngành mở ra đầu những năm 1970 thì lại không cải cách và phát triển gì cả với gầnnhư ko được viện dẫn cho đến đầu những năm 1990.
Một yếu đuối tốthen chốt khác là chiến tranh Lạnh xong dẫn cho dỡ bỏ Bức màn Sắt, chế tạo điềukiện cho cái được điện thoại tư vấn là lực lượng lao động trái đất mới. Chiến tranh Lạnh kếtthúc có nghĩa là xong những căng thẳng và xung chợt này tuy nhiên lại bắt đầunhững stress và xung tự dưng kia. Càng ngày càng nhận thức được rằng thế giới hóakhông độc nhất thiết là tốt. Trước hết, ngay từ đầu thập niên 1980 đã hội chứng kiếncái trong tương lai gọi là đại dịch AIDS, một ví dụ về loại vấn đề chuyển đổi mới rấtnhanh vượt mọi biên thuỳ và không thể ngăn ngừa được (Engel, 2006). Công ty nghĩatư phiên bản toàn cầu dưới hình thái các công ty đa quốc gia thúc đẩy hồ hết dạng bóclột new phi nhân tính như đã có lần tồn tại trong thời kỳ công nghiệp thuở đầu (N.Klein, 2000). Dĩ nhiên, chúng ta không còn sống trong thời kỳ công nghiệp nữamà đang ở thời kỳ thông tin, hậu công nghiệp, vào một nền kinh tế đặc trưng bởisản xuất học thức và dịch vụ chứ không phải bởi chế tạo vật phẩm (Kumar, 1995).Một lối lưu ý đến hoàn toàn mới về văn hóa và thôn hội call là công ty nghĩa hậu hiệnđại hay tính hậu tân tiến (postmodernism, postmodernity) không có tính địa điểm(dislocation, a sense of ultimate placelessness), lộ diện ở chân trời với ảnhhưởng rất dũng mạnh đến bốn tưởng trong khoa học xã hội, nhân văn và thẩm mỹ từđầu thập niên 1990 (Harvey, 2004). Cảnh báo về môi trường xung quanh đang lờ mờ sụp đổkhông phải là điều mới mẻ, ta vẫn biết trong báo cáo của Câu lạc cỗ Rome năm 1972The Limits khổng lồ Growth(Nhữnggiới hạn của tăng trưởng) (Meadows, Meadows, Randers, và Behrens,1972),thậm chí sớm không chỉ có thế trong tác phẩm kinh điển của Rachel CarsonSilentSpring (Mùa xuân yên ổn lặng)(Carson,1962).Song, dìm thức cao về mọt liên hệ chặt chẽ của môi trường thiên nhiên với biếnđổi bao gồm trị xã hội dẫn đến bằng lòng mới về tính chất dễ tổn hại của trái đấtvới tính giải pháp là môi trường (không chỉ bao gồm đất đai mà cả nước và khôngkhí), đặc trưng về tác hại thảm họa chuyển đổi khí hậu do chuyển động con ngườigây ra. Dự đoán thay đổi khí hậu không chỉ là là nguyên nhân tăng ánh sáng chưatừng có tác động đến nông nghiệp trồng trọt và tài năng sinh sống của con người, mà cònlà nguyên nhân của nước hải dương dâng với tuyệt chủng sản phẩm loạt.
Trong Hiếnchương tương tự như trong những ấn phẩm khác, Nicolescu (chẳng hạn 2002, 2010) minhđịnh xuyên ngành là sự bổ sung cho những tiếp cận theo ngành. Quan niệm xuyênngành của ông tập trung vào tính phức tạp (complexity) như thể một điểm lưu ý nềntảng của hiện nay thực, vào tiền đề của những cấp độ với lát cắt không giống nhau của hiệnthực, và vào dòng mà ông hotline là súc tích củaincluded middle, một tháchthức lại định đề của Aristotle vềexcluded middle. Với gợi ý vềlogic thách thức đó, theo lòng tin cơ học tập lượng tử, Nicolescu muốn các nhàkhoa học tập “tư duy lại” về sự tách biệt tuyệt đối hoàn hảo trong truyền thống giữa nhà thểvà đối tượng người dùng (subject và object) (Nicolescu, 2010). ý kiến xuyên ngành của Nicolescutỏ ra có tác dụng áp dụng vào thống nhất các ngành nhân văn, bao gồm những ngànhnhư tôn giáo và triết học trí thức và giáo dục, với các ngành kỹ thuật vật lýlàm vấn đề trong phòng thí nghiệm xuất xắc quan cạnh bên không gian. Như Sue McGregor giảithích, Nicolescu cân nhắc ý nghĩa của vấn đề vượt lên khỏi các chuyên ngànhvà xác định “xuyên ngành đồng bộ với một dạng tri thức mới về loại ở giữa, xuyên chéo, với vượt trên những bộmôn (ý nghĩa của xuyên)” (McGregor,2015b, “Nicolescuian Approach khổng lồ Transdisciplinarity”).<5> Ông cũngthúc giục những học mang vượt lên khỏi tâm thức phân song hoặc này hoặc cơ (either/ormentality), cơ mà theo ông,đã khiến ra không ít tai họa cho con người.  Đúng vàonăm ra mắt Hội nghị Xuyên ngành trái đất lần sản phẩm công nghệ nhất, một dự án khác xuấthiện có tiếp cận khá khác với xuyên ngành. Cuốn sách The New Production ofKnowledge (Sản xuất mới tri thức)(Gibbons và cùng sự, 1994), cũngcó tác động nhiều như khung triết lý ngầm ẩn của Nicolescu, nhưng thể hiệnmột cách nhìn và công tác khác về xuyên ngành. Những tác mang Michael Gibbons,Camille Limoges, Helga Nowotny, Simon Schwartzman, Peter Scott, cùng Martin Trow,có lý lịch trình độ trong kỹ thuật xã hội và chủ yếu sách, nên liên kết vấn đềvới khoa học, công nghệ, và giáo dục và đào tạo hơn là với các khoa học cứng giỏi triếthọc. Vị vậy, công trình xây dựng của bọn họ được coi là có tính trong thực tiễn trực tiếp rộng là côngtrình với tính lý thuyết và mơ hồ nước của Nicolescu, tuy vậy họ thiếu hụt tầm quan sát xatrông rộng lớn như Nicolescu. Dự án công trình của họ là bắt tay hợp tác của một tập thể, bảnthân thực tế này tự nó đã bao gồm ý nghĩa. Bởi thông điệp của họ liên quan mang đến hợptác thân các chuyên viên từ nhiều cỗ môn không giống nhau, dựa vào những dự án đặc thùvượt ngoài ranh giới những bộ môn. Đóng góp mới của mình là khái niệm sản xuất trithức kiểu dáng 2 (Mode 2 knowledge production), là tri thức cải tiến và phát triển cho một sự ápdụng đặc thù và liên quan đến quá trình của các chuyên viên từ giới hàn lâm, chínhphủ, cùng công nghiệp. Các tác giả nhận mạnh, thứ hạng sản xuất học thức và giảiquyết vấn đề như thế không chỉ là là phân tích và cải cách và phát triển ứng dụng, cũng khônggiới hạn vào khoa học, công nghệ, giỏi y học, nhưng còn mở rộng ra những ngành nhânvăn như bảo tàng, loài kiến trúc, và gần như cách nghiên cứu dựa trên công nghệ thôngtin. Sản xuấttri thức vẻ bên ngoài 2, mà các tác giả liên kết với xuyên ngành, xuất hiện khi toàncầu hóa tạo thêm sau chiến tranh Lạnh. Không giới thiệu một triết học tập về xuyênngành như Nicolescu, dự án công trình của Gibbons và cùng sự mang tính chất mô tả và phântích. Nó giúp người hâm mộ hiểu xuyên ngành, và có tác động trong việc xúc tiến xãhội học tập khoa học, công nghệ, và giáo dục đào tạo đại học, cũng giống như là cơ chế trongcác nghành nghề dịch vụ trên. Công trình xây dựng ấy (Gibbons và cùng sự, 1994) và công trình nhìnlại kế tiếp (Nowotny, Scott, cùng Gibbons, 2001), có ý nghĩa sâu sắc quan trọng vào cậpnhật khái niệm và phạm vi xuyên ngành kể từ thời Jantsch với Piaget, đặc biệttrong phát triển khái niệm đặc biệt quan trọng mới về sản xuất tri thức Kiểu 2 (xem Etzkowitz& Leydesdorff, 2000). Ngay cả khi ai đó không trả toàn đồng ý với lập luậncủa Gibbons và cộng sự về sản xuất trí thức Kiểu 2, thì sự liên kết giữa giớihàn lâm, công nghiệp, cơ quan chỉ đạo của chính phủ và phi cơ quan chính phủ vẫn mang ý nghĩa nền tảng hiểnnhiên để hiếu về sản xuất tri thức trong trái đất hôm nay. Kiểu tổ chức triển khai quanliêu, chủ yếu trị, kinh tế tài chính và làng hội bắt đầu ấy có ý nghĩa quan trọng trong côngtrình của một số nhà xuyên ngành. Việc xuấthiện gần như đồng thời hai luận đề thiết yếu về xuyên ngành gây song chút ồn ào vàmơ hồ nước trong giới phân tích và giảng viên. Thông qua 1 loạt cố gắng riêng rẽ,có vẻ như những nhà nghiên cứu đã đồng thuận về vụ việc xuyên ngành là gì. Trướchết, xuyên ngành là quan sát lại một cách sáng tạo các cỗ môn với những kỹ năng kếthợp bọn chúng (Castán Broto và cùng sự, 2002; Lawrence và Després, 2004). Trongkhi không cần một sự rành mạch quá chặt hay tuyệt vời và hoàn hảo nhất giữa xuyên ngành cùng với đangành (tập hợp những đầu ra từ những bộ môn khác nhau mà không có sự tổng hợp), vàvới liên ngành (hợp tác giữa các nhà phân tích từ những cỗ môn khác biệt nhằmđạt tới một sự tổng hợp cùng thống thích hợp tri thức), thì nhìn chung xuyên ngành từchối việc tách biệt với phân phối những chủ đề với tiếp cận hàn lâm vào hoàn cảnh những ống“xi lanh” (cilos) chăm ngành (xem Choi & Pak, 2006 về phân tích và lý giải và thảoluận đều thuật ngữ trên). Xuyên ngành thách thức toàn thể khung bốn duy chuyênngành và nỗ lực tập hợp đông đảo tiếp cận bắt đầu trong cọ xát, thực hiện tài liệu củacác bộ môn sẽ tồn tại mang lại những dự tính mới. Nicolescu thườngviết về những lever của thực tại – tính công ty quan, tính khách quan, và mẫu màông điện thoại tư vấn là “cái thứ ba ẩn giữa chủ thể và đối tượng” (“the hidden third betweenthe subject & the object”, Nicolescu, 2012). Nicolescu thảo luận về chủ thểvà đối tượng người sử dụng trong phân tích thế giới thứ lý, hóa học, với sinh học, mà lại ôngcũng khẳng định khái niệm những cấp độ hiện tại thực của bản thân mình (mà ông cho rằng kháiniệm chủ chốt của xuyên ngành) có thể áp dụng vào nghiên cứu và phân tích xã hội. Một sốnhà kỹ thuật xã hội theo quan điểm diễn giải (interpretive), chắc hẳn rằng đi theo cáchkhiêu khích của Jürgen Habermas, Hans-Georg Gadamer, với Charles Taylor hơn làtheo phương pháp của Nicolescu (xem Rabinow & Sullivan, 1987, Richardson &Fowers, 1998), đang suy ngẫm về quan tiền hệ trong số những nhà nghiên cứu và phân tích được mang lại làkhách quan, tách bóc biệt với những cá thể hay quần thể được nghiên cứu. Phần đa cânnhắc ấy yên cầu nhà nghiên cứu không chỉ là thừa dấn tính chủ quan riêng của mìnhmà còn phải đưa lên trước những câu hỏi về đạo đức so với quần thể được nghiêncứu, sinh sống đó gồm sự khác biệt quyền lực giữa nhà nghiên cứu và khách hàng thể nghiêncứu. Điều này dẫn đến tác dụng nghiên cứu vượt lên kiểu kỹ thuật xã hội diễngiải chuẩn và trở thành phân tích xuyên ngành theo nghĩa nó đưa khách thểnghiên cứu tham gia vào nghiên cứu và phân tích theo phương pháp bình đẳng với nhà nghiên cứu. Tiếpcận này thể hiện rõ ràng trong một dự án dân tộc học tập và lịch sử tộc người về ngườibản địa Alaska. Công dụng của dự án là 1 cuốn sách với một triển lãm bảo tàngdựa trên cộng đồng cùng chu đáo và phản tư về đa số giá trị của tín đồ Alutiiq,những người chưa hẳn được nghiên cứu và phân tích như là đối tượng người dùng của các chuyên gia màcùng chia sẻ sáng chế tạo nên kết quả nghiên cứu giúp (Crowell và cộng sự, 2001). Kiểucông trình như thế làm cho đối thoại giữa các nền văn hóa truyền thống thiểu số và đa số,bao gồm những người dân tham gia từ bên ngoài cộng đồng hàn lâm, và cố gắng vượt lênsự phân đôi truyền thống lâu đời giữa quan điểm khách quan và công ty quan. Giống hệt như mộtcuốn sách khác thuộc thời, Exotic No More(Không còn kỳ lạ nữa) (MacClancey, 2002), nó chỉ ra kỹ năng của nhânhọc, một bộ môn khoa học xã hội thiết yếu thống, tối thiểu cũng là tiềm ẩn sử dụngcác hệ hình nghiên cứu và phân tích xuyên ngành sẽ nổi lên và góp phần vào văn liệu xuyênngành. Vừa mới đây hơn, phương thức điền dã dân tộc học quan cạnh bên tham gia, vốn xuấtxứ trường đoản cú nhân học văn hóa, đã được những bộ môn khác mừng đón và chấp nhận để có thểhiểu sâu vào suy nghĩ và thực hành của những người được nghiên cứu. Liên quanđến sử dụng phương thức dân tộc học tập là vấn đề tham gia của những bên tương quan vàodự án xuyên ngành (Bergmann và cộng sự, 2012, trang 124). Nhữngnghiên cứu vãn khác theo đuổi mục đích làm cho một kỹ thuật dấn thân, gồm tráchnhiệm buôn bản hội cũng hoàn toàn có thể xem là xuyên ngành. Như ta thấy, quan ngại trở thành đổikhí hậu trái đất đã là vai trung phong điểm tạo nên phong trào nghiên cứu và phân tích xuyên ngành.Nhiều người nỗ lực xây dựng khoa học về tính bền vững, điều này gắn bó mậtthiết với trào lưu xuyên ngành (Brandt và cộng sự, 2013, Hirsch Hadorn vàcộng sự, 2006). Thêm nữa, các phương châm nghiên cứu vãn và huấn luyện và giảng dạy của xuyên ngànhcũng đi đôi với nhau (Evans, 2015). Ý tưởng về tính bền bỉ tiến hóa từ bỏ mộtkhái niệm thành một phong trào lôi cuốn không chỉ khoa học, chính phủ nước nhà và côngnghiệp, mà cả sự gia nhập của fan dân, bao gồm các nhà chỉ đạo tôn giáo,nhận thức của bạn tiêu dùng, tẩy chay và phản đối, và nhiều nữa (Cardonna,2014). Với quan không tự tin về một hành tinh rất có thể đang hấp hối, yêu cầu phòng ngừathảm họa mang lại cảm hứng khẩn thiết với chạy đua cùng với thời gian, và đòi hỏikhông chỉ cải thiện nhận thức nhưng mà cả biến đổi hành vi. Tina Lynn Evans (2015, trang72) vẫn viết về cuộc to hoảng bền chắc và nghĩ về rằng những nhà giáo dục cần địnhhình trao đổi của chúng ta về tính bền chắc theo nghĩa không chỉ có là khoa học mà cònlà đạo đức, bao quát “sự công bình liên nỗ lực hệ bên trên một khung thời gian dài vàtrên sức khỏe và sự chính trực của các xã hội con fan với thế giới tự nhiên”.<7> Tác giảtrích dẫn Michael Crow liệt kê các chủ đề yên cầu nhà giáo dục và đào tạo phải tất cả phảnứng, như đói nghèo, biến hóa khí hậu toàn cầu, xuất xắc chủng các loài, khai tháccạn kiệt tài nguyên, cùng hủy hoại khối hệ thống sinh thái.
Một số dựán về những sự việc ác tính sử dụng đa nhánh nghiên cứu để xử lý những vấnđề xã hội đa diện dẻo dẳng, như tội phạm và nghèo, giáo dục, sức khỏe, vệ sinh,nhà sinh sống (Lawrence, 2010). Xuyên ngành thường được sử dụng để nghiên cứu và hỗ trợgiải quyết gần như vấn đề trong các dự án phối kết hợp nghiên cứu vãn và hành vi về cảitạo đơn vị bền vững, tính chắc chắn và kiến thiết đô thị, dự báo yêu cầu nước(Bergmann và cộng sự, 2012). Xuyên ngành bao gồm cả một nhánh trong các số ấy kết hợpchuyên gia từ bỏ nhiều nghành nghề dịch vụ cùng với những bên tham gia tập trung giải quyết vấnđề cộng đồng để thúc đẩy biến hóa (Stokols, 2006). Những dự án công trình như vậy nhìnchung đòi hỏi phân công lao động vào nhóm, chạm chán gỡ nhau bàn luận về kết quảvà giải pháp đột phá. Trong khi một vài nhà comment rất tuyệt hảo về làm việcnhóm cùng với tính giải pháp là đặc thù của nghiên cứu xuyên ngành, thì tiếp cận nhómchỉ được sử dụng trong một vài trường hòa hợp và chưa phải là bản chất của xuyênngành. Cái đặc biệt quan trọng với bên xuyên ngành độc tấu không thao tác nhóm là khảnăng “hợp nhất học thức của một loạt cỗ môn không giống nhau và làm việc với các bêntham gia trong quá trình sản xuất tri thức” (Wickson, Carew, và Russell,2006, trang 1052). Xem thêm: 3 Ways To Cite A Source In Apa Style Là Gì ? Trình Bày Báo Cáo Khoa Học Theo Chuẩn Apa <8> Những vấn đề ác tính khác rút ra từ những cân nhắc vi tế cần được nhấnmạnh vào việc đổi mới các phương án khoa học tập và technology trong ren học, cơsinh học, công nghệ nano, cùng cơ điện tử (hợp giữ giữa cơ học với điện tử). Công nghệnano là nghành trở chân tình điểm trong kim chỉ nan và trong thực tiễn xuyên ngành(Mittelstrass, 2011). Nó sử dụng hạt để giám sát ở nút phần tỉ mét, đặc biệt ởmức nguyên tử. Ở đồ sộ siêu nhỏ tuổi ấy, những vật thể mang hầu hết đặc tính bao gồm ý nghĩatrong những lĩnh vực, đẩy xa giới hạn hiểu biết của họ về trái đất sốngtrong quan hệ với thiết bị chất, tích điện và thông tin. Technology nano xuấthiện được xem như là có hiệu ứng thống duy nhất lên kinh tế tài chính học chủ yếu trị của nghiêncứu khoa học báo cho biết sự chuyển phiên trục tự tình trạng trình độ hóa thái quá sangnhiều cỗ môn cùng share các áp dụng và tiếp cận (Collins, 2008, trang 364). Nhữngứng dụng ấy tương quan đến công nghiệp, sinh y học, cùng môi trường. Mặc dù cácứng dụng hiện giờ còn tránh rạc lặt vặt trong mỹ phẩm, trang phục chống trầyxước, và cửa sổ tự làm sạch, trong tương lai gần công nghệ nano có khả năng tạora xiêm y chiến đấu hoàn toàn có thể ngụy trang với hấp thụ đạn, các ứng dụng có tác dụng sạchnhanh và tác dụng chất thải ô nhiễm và ô nhiễm, các thiết bị chẩn đoán với điềutrị những bệnh ung bướu ko phẫu thuật được, tạo ra các “nanobot từ sao chép”(self-replicating nanobots, Collins, 2008, trang 364). Tiềm năng của công nghệnano cho các mục tiêu có ích (trong máy vi tính và y học) hay bài trừ (chiếntranh vi trùng), cho đo lường và tính toán (điều rất có thể là giỏi hoặc xấu mang lại xã hội), cùng chonhiều ý vật khác, khiến nó gồm tầm quan trọng đặc biệt đối với chế độ công nghệ nanonhằm tính mang đến quan ngại cùng vì lợi ích của cục bộ nhân dân chứ không chỉ có vìlợi ích của các nhà khoa học, công nghệ, giới kinh doanh, công nghiệp hay nhữngthực thể không giống đứng sau công trình xây dựng nghiên cứu. Có những hệ quả so với công bằngxã hội và công ích (Fisher, 2007). Giống đổi khác khí hậu, technology nano bao gồm rủiro cao so với sức khỏe khoắn và an toàn đến nút mà cơ chế toàn cầu vượt vượt lợiích của ngẫu nhiên nhóm nào rất cần được lắng nghe và để ý đến (Hook, 2004). Giới khoahọc nhận thức được rằng những xem xét rủi ro, luân lý và vô tư xã hội phảiđi trước sự cải cách và phát triển của technology nano chứ không phải theo đuôi, sau nhữngthiệt hại bắt buộc cứu vãn được. Một đặctính của các khối hệ thống phức tạp là tính nổi lên (emergence), theo nghĩa tổng thểlớn hơn tổng phần đông thành tố. Tính ướt (wetness) của nước cung cấp một cách giảithích dễ nắm bắt về tính nổi lên. Theo cách nói của John Holland (2014, trang 49),“đặc điểm ‘ướt’ cần thiết quy giản một cách tất cả lý về những phân tử thế thể, ta thấynước ko thể đã đạt được tính ướt bằng cách gộp tính ướt của các phần tử tạo phải H2O– tính ướt nổi lên từ thúc đẩy giữa các phần tử”.<9>Vì thế, có mang “nổi lên” (emergence) hoàn toàn có thể là bổ ích để giải thíchbản thân xuyên ngành, vì chưng “thông tin, dữ liệu, triết lý và phương thức luận củacác cỗ môn không giống nhau được đưa vào quá trình nghiên cứu xuyên ngành với kết hợpvới nhau để tạo ra cái bắt đầu mà tất yêu quy giản về các cái mà các bộ mônthành phần góp sức vào trước đó” (Leavy, 2011, trang 31).<10> Leavy minhđịnh xuyên ngành gắn với sự nổi lên, cho rằng “Ý tưởng về tính nổi lên nói đếnphần thực tiễn nghiên cứu không có trong kế hoạch, khi những con phố bất ngờxuất hiện, và khi các hiểu biết bắt đầu lộ diện” (Leavy, 2011, trang 32).<11>
Các đơn vị lýthuyết xuyên ngành thường xuyên nói thống hợp học thức là một mục tiêu của xuyênngành. Chẳng hạn, Burger cùng Kamber (2003) viết về sự thống hợp tri thức ở cấpđộ vấn đề, nghiên cứu, cùng giải pháp. Trong triệu chứng trừu tượng cao ngơi nghỉ nhữngthảo luận như thế, cực nhọc mà hiểu rõ sự thống thích hợp tri thức quản lý và vận hành như cụ nàotrong thực tiễn. Vì vậy, một vài ba ví dụ có thể giúp ta lý giải những khả năngthống hợp trí thức xuyên ngành. Nước làmột nhà đề trong tương đối nhiều ngành công nghệ khác nhau, rất đơn giản bị nhà nghiên cứu bỏqua hoặc xem như là hiển nhiên. Bởi bề ngoài, nước là cái nào đấy trung tính: một đặcđiểm của cảnh quan, là mẫu gì này mà động vật và thực trang bị vẫn hấp thụ hoặc dùngvới gần như vật hóa học khác, là cái gì đấy khiến đều việc diễn ra được, nhưng lại vẻ nhưnó chả có đặc điểm riêng gì của mình, ngay cả khi sự sống quan yếu tồn trên màkhông bao gồm nước. Nó bao gồm một gốc rễ hóa học và hoàn toàn có thể nghiên cứu giúp từ góc nhìn hóahọc hay vật lý (thủy lợi cùng thủy học, hydraulics & hydrology). Nó cũng quantrọng trong công nghệ, xây dựng, chế tác, với không kém đặc biệt quan trọng trong nghệthuật ẩm thực. Cần thiết nào có món ăn thức uống nếu không có nước. Nó là mộtthành tố trong dinh dưỡng, tiêu hóa, sinh lý học, với sức khỏe; bao gồm khíacạnh lau chùi và mức thuần khiết trong sử dụng nước và có nước vào môi trườngchúng ta. Nước bao hàm khía cạnh văn hóa truyền thống và tôn giáo cùng là chủ đề trong mọinghệ thuật. Cùng với tính cách là một trong nguồn tài nguyên, nước là đối tượng người dùng nghiên cứucủa địa lý học, địa chất học, kinh tế tài chính học và khoa nông nghiệp. Hiển nhiên, tínhbền vững của nước với tính bí quyết là mối cung cấp lực là một chủ đề, hệt như trong vấnđề chất thải lọ nước đóng gói dùng một lần (Royte, 2008). Cũng có khía cạnhchính trị của nước cùng với tính biện pháp là nguồn tài nguyên, thiếu hụt nước rất có thể gây ranạn đói, chiến tranh, giải pháp mạng hoặc những chuyển đổi chính trị thôn hội sâu rộngkhác. Ta hoàn toàn có thể kể ra vô số kỹ càng của nước nên nghiên cứu. Những thắc mắc vềnước kết nối khoa học xã hội, nhân văn, đồ dùng lý học, sinh học, và những ngành nghệthuật cùng khoa học trong thực tiễn theo cách rất có thể soi sáng cho những kim chỉ nam giáodục về xúc tiến giữa các bộ môn.
Nghiên cứucủa Tempelhoff biểu thị một khuynh hướng tính chất trong xuyên ngành, xác định vàphân tích những kết nối không thể hoài nghi trong số những cấp độ hiện nay vàphương thức phân tích. Nó bao gồm khoa học tập xã hội, khoa học môi trường và tráiđất, y tế công cộng, tư tưởng học nhân văn, và những khía cạnh âm nhạc. Tuy gồm tínhđặc thù và lẻ tẻ cao, một phân tích kiểu như thế rất có thể phục vụ tâm đắc chonhà giáo dục đào tạo như là một trong những mô hình mang tính chất đổi mới hoàn toàn có thể làm bật lên phần đông kếtnối bị ẩn giấu trong lối phân tích chuyên ngành chủ yếu thống.
Xuyênngành nổi lên cuối thế kỷ XX nhằm đáp trả hàng loạt quan ngại so với những cạmbẫy của tình trạng siêng ngành hóa và phân chia hóa tri thức, so với nền kinhtế trái đất hóa, so với sự dịch chuyển trung tâm thêm vào tri thức, đạo đứcnghiên cứu, và khủng hoảng rủi ro môi trường. Nó hơn là một trong những sự phê phán tính solo ngànhvà đã làm được thừa nhận là 1 trong những phương cách nghiên cứu và phân tích áp dụng vào những vấn đề trongthế giới thực, những vụ việc không chỉ đòi hỏi phải được hiểu theo rất nhiều cáchthức bắt đầu mà còn yêu mong những chiến thuật thực tiễn. Với các nhà xuyên ngành quantâm mang lại công bằng, tính bền vững, và xong xuôi nạn nghèo, chiến tranh, diệtchủng, nàn đói, hoặc những vụ việc ác tính khác, thì các chiến thuật lý thuyết làkhông đủ, ngay cả khi họ nhận ra rằng những vấn đề ác tính ấy theo khái niệm làkhông thể giải quyết và xử lý được. Nhưng lại xuyên ngành không độc nhất thiết phải bao gồm tính ứngdụng với thực tiễn. Phần lớn người quan tâm đến ích lợi giáo dục và đào tạo của xuyên ngànhnhư Roderick Macdonald (2000, trang 244), lập luận rằng “xuyên ngành cũng hệt nhưnghệ thuật từ bỏ do, nhà nghĩa hình mẫu văn hóa, như mẫu gọi là khoa học xã hộivà công nghệ tự nhiên, hay tựa như những nghề như y học, xây dựng, tuyệt luật”. Cáikhiến xuyên ngành khác với các tiếp cận khác với cái bảo vệ vai trò của nótrong giáo dục thế kỷ XXI là bài toán nó xác định và triệu tập vào tính phức tạpcố hữu của hiện nay thực. Điều ấy được tính đến khi bạn ta để mắt tới một vụ việc haymột hiện tượng kỳ lạ theo lối đa khía cạnh và đa chiều cạnh, với một chiếc nhìn phía đến“phát hiển thị những liên kết ẩn ngầm giữa các bộ môn khác nhau” (Madni, 2007,trang 3).<13> Công trìnhcủa Tempelhoff (2013) làm cho sáng tỏ ý nghĩa sâu sắc của trở ngại và khủng hoảng bằng cáchphản tư trên một bản nhạc rock truyền thống được viết lại cho lũ guitar 42 dây diễntấu. Công trình ấy là một hình tượng về hệ hình xuyên ngành (transdisciplinaryparadigm) theo nghĩa ko như lũ guitar chuẩn chỉnh sáu dây gồm một bộ dây cùng mộtcần đàn (fingerboard), cây guitar 42 dây có cha cần đàn và bốn cỗ dây (bộ dâykhông căng trên cần bọn được gảy như ở bọn harp hay lyre). Không giống hệt như trảinghiệm nghe chơi nhạc bên trên guitar thông thường, trải nghiệm màn trình diễn trên mộtnhạc nuốm ở cả cấp độ nghe và nhìn rất có thể gợi nên ý nghĩa đa chiều kích tương đương nhưnhận thức về tính đa lever của hiện thực mà lại Nicolescu biểu đạt (2012). Phiên bản nhạcphải vọng lại bạn dạng gốc, và phân tích của Tempelhoff về nó buộc phải tính cho khôngchỉ trải nghiệm chủ quan riêng của bản thân khi nghe bài xích hát, mà tối thiểu cũng phảitính đến trải nghiệm và cảm hứng của các thành viên đội nghiên cứu và cộngđồng, rồi tiếp đến phải kết nối mọi thứ trở về với dự án cung cấp nước địaphương cùng nguồn nước mà cộng đồng sống dựa vào nó. Đóng góp mới mẻ và lạ mắt của xuyênngành dựa trên việc sử dụng tính phức tạp đa phương diện nhằm phân tích các vấnđề, truyền thông media và dạy các bài học tập về chúng. Bản dịchlà một sản phẩm của dự án “Thúc đẩy Mạng lưới trí thức Đa phương Nghiêncứu Xuyên ngành Ứng phó với thách thức Toàn cầu” (Fostering Multi-lateralKnowledge Networks of Transdisciplinary Studies to lớn Tackle Global Challenges.KNOTS. Mã số: 574069-EPP-1-2016-1-AT-EPPKA2-CBHE-JP). Nguyên tác: Bernstein,J. H. (2015). Transdisciplinarity: A reviews of its origins, development, andcurrent issues. Xem thêm: Hp Test Là Gì - Xét Nghiệm Vi Khuẩn Hp Dương Tính Nghĩa Là Gì Journalof Research Practice,11(1),Article R1. Retrieved fromhttp://jrp.icaap.org/index.php/jrp/article/view/510/412. Tín đồ dịchvà Tạp chí công nghệ xã hội tp hcm cảm ơn Ban chỉnh sửa Journal of Research Practice mang đến phépdịch và ra mắt ở Việt Nam. Vì chưng khuôn khổ tiêu giảm của tạp chí, người hâm mộ xem mụctài liệu tham khảo ở nguyên bản tiếng Anh tại website trên. <1> “higher stage succeeding interdisciplinary relationships . . . Which would not only cover interactions or reciprocities between specialised research projects, but would place these relationships within a total system without any firm boundaries between disciplines” (Piaget, 1972, trang 138).↩<2> “the co-ordination of all disciplines và interdisciplines in the education/innovation system on the basis of a generalized axiomatics (introduced from the purposive level down) & an emerging epistemological (‘synepistemic’) pattern” (Jantsch, 1972a, trang 106).↩<3> “Transdisciplinary inquiry would be characterized by a common orientation lớn transcend disciplinary boundaries và an attempt lớn bring continuity to inquiry and knowledge. Other characteristics would be: attention to comprehensiveness, context & frame of reference of inquiry & knowledge; interpenetration of boundaries between concepts & disciplines; exposing disciplinary boundaries lớn facilitate understanding of implicit assumptions, processes of inquiry, and resulting knowledge; humanistic reverence for life & human dignity; desire to lớn actively apply knowledge to the betterment of man and society” (Mahan, 1970, trang 194-195).↩<4> “scientific work done by a group of scientists . . . With the intention of systematically pursuing the problem of how the negative side effects of specialization can be overcome so as khổng lồ make education (and research) more socially relevant” (Kockelmans, 1979, trang 128).↩<5> “transdisciplinarity identifies with a new knowledge about what is between, across, và beyond disciplines (the meaning of trans)” (McGregor, 2015b, “Nicolescuian Approach to Transdisciplinarity”).↩<6> “models connecting the theoretical principles with the already observed experimental data, in order to lớn predict further results” (Nicolescu, 2008, trang 12).↩<7> “intergenerational fairness extending over long time frames & on the health và integrity of human societies & the natural world” (Tina Lynn Evans, 2015, trang 72).↩<8> “to fuse knowledge from a number of different disciplines và engage with stakeholders in the process of generating knowledge” (Wickson, Carew, và Russell, 2006, trang 1052).↩<9> “the characteristic of ‘wetness’ cannot reasonably be assigned khổng lồ individual molecules, so we see that the wetness of water is not obtained by summing up the wetness of the constituent H2O molecules— wetness emerges from the interactions between the molecules” (John Holland, 2014, trang 49).↩<10> “information, data, theories, and methodologies from multiple disciplinary viewpoints are brought into the
Phổ biến
Viêm họng hạt kiêng ăn gì
- 03/04/2022
Tiểu sử nhật kim anh
- 21/03/2023
Thi công chức cần chứng chỉ gì
- 14/01/2023
Ram ảo có tác dụng gì
- 28/07/2021
|
